List do Rzymian

Św. Augustyn nawrócił się po lekturze fragmentu Listu do Rzymian, co później wspomina w swoich Wyznaniach, pisząc słynną modlitwę: Późno Cię umiłowałem, Miłości moja!. Później ten List posłużył później Augustynowi jako broń w jego polemice z Pelagiuszem. Z powodu nauki o usprawiedliwieniu uważany przez Marcina Lutra za najważniejszy list Nowego Testamentu. A gdyby w starożytności istniała Księga rekordów Guinnessa, św. Paweł byłby do niej wpisany, gdyż jest to najdłuższy list, jaki zachował się z całej starożytnej epistolografii. 

Ks. prof. Stanisław Witkowski (UPJP2, Kraków) tłumaczy teologię i proponuje egzegezę najważniejszych fragmentów Listu do Rzymian. Tym samym wykład jest świetną pomocą w osobistej lekturze całej księgi. 

Na podstawie Rz 15,19.23-28.31 oraz Dz 20,2nn można ustalić, iż List do Rzymian został napisany w Koryncie (por. Rz 16,23; 1 Kor 1,14), pod koniec trzeciej podróży misyjnej św. Pawła (r. 58-60). Pisał ten list pod dyktandem Apostoła bliżej nie znany Tercjusz (Rz 16,22). Kościołowi zaś rzymskiemu doręczyła go najprawdopodobniej Febe, chrześcijanka z korynckiego portu Kenchry (Rz 16,1n). List powstał z założeń ściśle osobistych: zapowiada wizytę Apostoła w Kościele rzymskim (Rz 1,15; Rz 15,22n), prosi o udzielenie mu pomocy w zamierzonej podróży do Hiszpanii (Rz 15,24). Osobowość Apostoła sprawiła, że tematyka listu wychodząc od spraw osobistych wyraziła się w przedziwnej głębi wielu zagadnień teologicznych. Pełen urzekającej pokory i dobroci ton listu ma swoją przyczynę w tym, że św. Paweł pisze do gminy chrześcijańskiej, której sam nie zakładał (Rz 15,20-22). Jakkolwiek fakt rzymskiego pobytu świętego Piotra jest historycznie uzasadniony, to jednak pominięcie jego imienia w Rz zdaje się wskazywać, że przynajmniej w czasie pisania tego listu nie było go w Rzymie.

Tematyka listu i obfite wykorzystanie ST już w samej jego konstrukcji (por. Rz 1,16n jako zapowiedź tematu) oraz w dowodzeniu wskazują na to, że Kościół rzymski był złożony z Żydów i pogan. Choć nie ulega wątpliwości, że Ewangelia w Rzymie zaczęła swój pochód od liczebnie silnego środowiska żydowskiego (Dz 2,10), niemniej chrześcijanie pochodzenia pogańskiego wkrótce zyskali w Kościele większość.

Tematyką i argumentacją list ten przypomina List do Galatów. Tu i tam wysuwa się na plan pierwszy zagadnienie sposobu usprawiedliwienia. List do Galatów, trochę wcześniejszy od Listu do Rzymian, ujmie je tylko na konkretnym odcinku galackim i w ogniu gorącej polemiki. W spokojnym zaś Liście do Rzymian sprawa usprawiedliwienia stanowi jeden z problemów życia chrześcijańskiego. Temat ten doczekał się tu syntezy spokojnej i dojrzałej, opartej na nauce o zbawczym planie Boga, a bardzo urozmaiconej pod względem stosowanych fragmentarycznie rodzajów literackich (hymny, diatryby, argumenty rabinistyczne).

List ten mówi o powołaniu wszystkich ludzi do wiary i zbawienia, o stosunku łaski do natury, o grzechu pierworodnym (najpełniejsze pouczenie), o istocie wolności chrześcijańskiej, o szlachetnym liberalizmie we współżyciu w Kościele, o roli żydów wobec Objawienia w obu przymierzach. Skupia się jednak wokół myśli powszechnego usprawiedliwienia. Teza główna Rz – to usprawiedliwienie, które dokonuje się przez wiarę w Jezusa Chrystusa. List ten stanowi na wskroś soteriologiczną syntezę całej teologii Apostoła Narodów.

Wstęp z Biblii Tysiąclecia

Kurs wygłoszony w Dominikańskim Studium Filozofii i Teologii w Krakowie
i umieszczony na portalu Orygenes+ University za zgodą Autora oraz władz DSFT.